financial independence retire early

• kisaltmasi (bkz: fire) olan hayat tarzi.
  
  ana mantik sudur. oyle bi para kazanmali ki insan, belli bir miktara biriktirdiginde; bunun 4% uyle yasayabilmeli.
  
  4% neden? cunku ana paraya dokunmadan, yapilan cesitli yatirimlarin (bkz: diversification) geri dondurdugu kar miktari yaklasik 4% e tekabul ediyor. tekrar soyluyorum kar miktari bu, enflasyonu dustukten sonra.
  
  fire nasil yapiliyor? ozunde su sekilde; kazanabileceginiz maksimum parayi, en az para harcayarak yapiyorsunuz.
  
  ornek vereyim:
  turkiye'de yasiyorsunuz, ayda harcadiginiz para 4000 tl olsun. kendi eviniz olsun. yani faturalar + aidat olarak 600 lira odeyin aylik. geriye kalan 3400 tl de disarda yeme icme, gezme, kiyafet falan olsun.
  
  simdi malum turkiye'de turk lirasi pek stabil degil; usd bazinda dusunelim. aylik 700 usd gideriniz olsun. yilliga vurdugunuzda 8400 usd ediyor bu.
  
  mevcut hayat standardinizi korumak icin; 210 bin usd ana paraniz olmasi gerekiyor. bu parayi biriktirdiginiz an, her yil yaklasik size gunumuzum miktariyla 8400 usd kar getiriyor.
  
  not: tekrarliyorum. duzgun bir yatirimla her yil ana paraniz 210 bin usd kalmiyor. tabikide artiyor. 10 yil sonra usd nin enflasyonunu 2% den hesaplarsak; ana paraniz 260 bin usd civarina cikmis olup, yilda aldiginiz para 10400 usd ye cikmis olacaktir.
• (bkz: fire)
  
  fire, amacı "finansal bağımsızlık ve erken emeklilik" olan bir yaşam tarzı hareketidir. bu model özellikle 2010'larda bloglarda, podcast'lerde ve çevrimiçi tartışma forumlarında paylaşılan bilgilerle y kuşağı çalışanlar arasında popüler hale geldi.
  
  finansal özgürlüğe ve erken emekliliğe, yani fire'ye ulaşmak isteyenler, gelirlerini artırmanın yollarını bularak ya da masraflarını azaltarak tasarruf oranlarını maksimuma çıkarıyorlar.
  amaç basitçe, ömür boyu yaşam masraflarını çalışmadan karşılayacak miktara gelinceye kadar para biriktirmek. fire hareketinin çoğu savunucusu %4 kuralının bir rehber olduğunu öne sürerek, yıllık tahmini yaşam giderlerinin en az 25 katı kadar bir hedef belirlemiş.
  fire hareketi diyor ki, finansal bağımsızlığa ulaştıktan sonra, ücretli iş isteğe bağlı hale gelir ve geleneksel işinizden sistemin size uygun gördüğünden 10'larca yıl önce emekli olursunuz.
  
  finansal planlamacılar yıllardır çalışanlara genel olarak bilinen %10-15'lik bir tasarruf yapmalarını önerir. fire hareketi ise agresif bir tasarruf yöntemi öneriyor. sabit gelir ve giderler olduğunu varsayarak ve yatırım gelirlerini hesaba katmadan şöyle bir tablo sunuyorlar:
  
  %10 tasarruf oranıyla, 1 yıllık yaşam masraflarınız için 9 yıl çalışmanız gerekir.
  %25 tasarruf oranıyla, 1 yıllık yaşam masraflarınız için 3 yıl çalışmanız gerekir.
  %50 tasarruf oranıyla, 1 yıllık yaşam masraflarınız için 1 yıl çalışmanız gerekir.
  %75 tasarruf oranıyla, 1 yıllık yaşam masraflarınız için 0,33, yani 4 ay çalışmanız gerekir.
  
  emeklilik zamanının tasarruf oranı arttıkça önemli ölçüde düştüğü görülebiliyor. bu nedenle, fire peşinde olanlar gelirlerinin %50 veya daha fazlasından tasarruf etmeye çalışıyorlar. "%4 para çekme" kuralına uyulduğunda, %75 tasarruf oranıyla 25 yıllık yaşam masrafınızı biriktirmek 10 yıldan az bir zaman alıyor.
  
  fire hareketinin arkasındaki ana fikirler, vicki robin ve joe dominguez'in yazdığı 1992 yılının çok satan kitabı "your money or your life" (paranız ya da hayatınız), ve 2010 yılında jacob lund fisker'in yazdığı early retirement extreme kitaplarından gelmektedir. bu çalışmalar, finansal bağımsızlığa ulaşmak için basit yaşamı yatırımlardan elde edilen gelirle birleştirmenin temel şablonunu sunuyor. özellikle ikinci kitap tasarruf oranı ile emekliliğe ayrılma süresi arasındaki ilişkiyi ortaya koyarak, bireylerin öngörülen bir gelir ve gider tablosu ile emeklilik tarihlerini hızlı bir şekilde belirleyebilmeleri sağlamıştır.
  
  bu kitapların dışında 2011'de açılan mr. money moustache blogu, tutumlulukla erken emeklilik elde etme fikrine ilgi uyandıran ve hareketin popülerleşmesine yardımcı olan etkili bir ses. diğer bloglar ve podcast'ler, çevrimiçi forumlarda yoğun biçimde tartışılan fire konseptini geliştirmeye devam ediyor. pek çok kişi bu ortamlarda giderlerini ve birikimlerini aylık olarak paylaşıyor ve fire rakamlarına ulaşabilmek için birbirleriyle yarışıyor. bir nevi bu rekabetten güç alarak daha da motive oluyorlar. 2018 yılında, fire hareketi geleneksel ana akım medya kuruluşlarında önemli ölçüde yer buldu. yine 2018 yılında the harris poll tarafından yapılan bir ankete göre, 45 yaş ve üstü zengin amerikalıların %11'i fire hareketini duymuş ve diğer %26'sı ise kavramın farkında.
  
  harekete gelen yoğun eleştiriler de var. bunlardan biri fire hareketinin sadece zenginler için olduğu. düşük bir gelir ile fire için gerekli olan yüksek tasarruf oranlarını yakalamanın zorluğuna dikkat çekiliyor. diğer bir yaygın eleştiri de fire hareketinin erken emeklilerinin gerçekten de emeklilik için yetecek parayı biriktirememiş olacakları. fire'deki emeklilik aşamasının potansiyel olarak 70 yılı bile bulabileceği düşünüldüğünde, eleştirenler %4 kuralını uygulamanın bu sürede uygun olmayacağını, yaklaşık 30 yıllık geleneksel emeklilik süreleri için olabileceğini düşünüyor. bu çeşit bir emekliliğin %4 kuralı ile başarılı olacağına dair daha geniş bir zaman dilimini kapsayan empirik bir kanıt olmaması bu eleştirilerin dayanak noktası.
  
  diğer bir eleştiri de kadınlardan geliyor. hareketin daha çok beyaz erkeklere yönelik olduğunu savunuyorlar. fire disiplinine girenlerin, içinde "software" (yazılım) yazan ünvanlara sahip, fazla mesai yapan ve aylık 10 bin doların üzerindeki maaşlarının %50 ya da daha fazlasını kenara koyarak 30'lu yaşlarında kübik çalışma ortamlarından kaçabilen y kuşağı bireyleri olduğuyla ilgili yaygın bir görüş var.
  mr. money mustache ve early retirement dude gibi blogların tamamen erkekler tarafından erkekler için yazıldığını ileri sürüyorlar.
  
  hareketin özündeki temel görüş, yeterince dayanıklı, biraz finanstan anlayan ve kuru fasulye pilava talim etmeye gönüllü olan "herkes" bunu yapabilir. ama bu pek doğru değil.
  “bu konudaki bir çok blog, iyi niyetli olsa da, dar görüşlüler” diyor blogger kiersten saunders ve devam ediyor: "şunun gibi yalın planlara sahipler: işte, 'dondurulmuş içecekler ve burritolar yiyeceğiz ve böylece gelirimizin %50'sini tasarruf edeceğiz'. peki tamam. ama hayattaki zaman zaman gerekli olan diğer şeyler? mesela bakmak zorunda olduğunuz kayınvalidenizin masrafları bu bütçenin neresinde yer alıyor?"
  
  fire hareketindeki bu çeşitlilik eksikliğini gören kiersten saunders 2015 yılında kocasıyla beraber rich & regular adındaki kendi kişisel blogunu açmış.
  
  açtığı blog bugün, kendi farklı fire topluluğunu inşa eden kadınlardan oluşan ve giderek büyüyen bir mecra halini almış durumda. birçoğu bu biriktirme işindeki ilerlemelerini internette anlatırken, çoğu da bunu anonim bir şekilde yapıyor. çünkü bir de kariyerlerini kısaltmak için yaptıkları planları duyururlarsa gelecekteki işlerini veya belki gelmesi muhtemel yüklü maaşlarını (veya daha az arzulanan bir türden işten çıkarılmayı) riske atmaktan kaçınıyorlar.
  
  fire kadınlarının bir kraliçe arısı varsa o da 38 yaşında siyasi danışman olarak görevinden emekli olan 39 yaşındaki tanja hester'dir.
  hester tecrübelerini anlattığı "work optional" (istersen çalış - çalışmak opsiyonel gibi çevrilebilir sanıyorum) adlı bir kitap yazar ve 2018 kasım ayında fire hareketindeki kadınlara bir sığınak olan cents positive'yi kurar. açılışı sadece 75 kişiyle sınırlandıracaktır ama talep o kadar yüksek olur ki 85 kişi almak zorunda kalır. (hala birkaç düzine de bekleyen listesi varmış). bu yıl başka bir tane daha düzenlemeyi düşünüyormuş ve 2020'de de olayı kanada'ya taşımayı düşünüyormuş.
  
  bu fire kadınları benzer alışkanlıklar uygulama eğiliminde oluyor. eski arabaları kullanıyorlar, restoranlar ve barlardan kaçınıyorlar, dışarda sosyalleşme davetlerini geri çeviriyorlar, şundan bundan yiyecek üretiyorlar, (mümkünse) ikinci el mağazalarında alışveriş yapıyorlar ve “harcama yok haftası" gibi dönemlere giriyorlar. eğlenmek için evde takılıyorlar veya yürüyüş gibi ücretsiz aktiviteler yapıyorlar.
  
  tabi burada esas amaç emekli olmaktan ziyade ekonomik özgürlüğe kavuşmak. sonuçta kimse 30'lu yaşlarında emekli olup tüm gün kanepede uzanıp tv izlemek istemez. hareketin uygulayıcılarından jess fickett bunu şöyle anlatmış: "bence fire hareketinin kalbinde yatan şey gezegendeki sınırlı zamanınızı stratejik olarak maksimize etmek ve böylece bu sürede sadece anlamlı bulduğunuz şeyleri yapabilmek."
  
  batıdaki bu yeni akımları konuşmak, bunlardan feyiz almaya çalışmak, kafa yormak elbette türkiye'de içinde bulunduğumuz bu ekonomik kriz döneminde biraz fazla gerçek dışı. hele de bu fire olayı batıda bile "zenginler için" denilerek eleştirilirken bizim ülke insanımızın müsade edilen ekonomik ufkundan bir hayli uzak görünüyor. en azından bir 5-10 yıl.
  
  kaynaklar:
  - wikipedia (yasaklı...)
  - https://www.nytimes.com/…-featured&imp_id=918168389
• gayet hoşuma giden alternatif emeklilik yöntemi, 10 yıl olmadı , 20 yıl olsun birikim yaparak emekli olalım, benim şu yaşımda emekliliğime 27 sene var, 60 yasında emekli olacağım ve kuru emeklilik maaşının güvensizliğini yasamak istemiyorum, tasarruf etmek hayatın gerçeği , son model telefonun olmayı versin ilk önce, biraz birikimin olunca ilk hedefin araba almak olmayı versin, sosyallik var diye bir cafe restorana gidip günlük yevmiyeni enayi gibi bayılma. herkesin yaptığı , yapmak istedikleri dışında bit yasam tarzı geliştir, geliştirebilirsin, ben kendi adıma biraz da tutkusuz , hırs sahibi bir insan olmadığım için ve biraz da zaruri bir masrafım olmadığı için (sağlık problemi , bakımından sorumlu olunan aile uyesi vs gibi) hayal kurabiliyorum, kendime bir drone almak isterdim , motorlu maket uçak, çiftlik evi gibi mütevazi bir evim olsun isterdim. neyse bakacaz.
• ecnebi ülkelerde oldukça popüler bir kavram olup esasında bireyin ömür boyu bir daha çalışmamasını ve her ne istiyorsa onu yapabilmesini saglar. bizim ülkemizde ise zor. örneğin bu işin piri reisi olan mr.money mustache hikayesi okunduğunda adamın aldığı maaş dudak uçuklatır. o paraya öküz de alsan 30 lu yaşlarında ihya olursun zaten. gelsin yiyorsa ayda 4k maaşla türkiye'de başarsın bunu. türkiye için ayda 4k para harcanaksa, yaklaşık 1 milyon tl para biriktirmek gerekir.
  neyse sitemimizi bir yere bırakırsak ben de bu işe gönül koydum. zira dünyaya bir kere geliyoruz ve onu da istanbul'da insan yığınları arasında geçirmek istemiyorum.
  şuan yaş 29 gereksinim duydugum miktarının ancak yüzde 7 sini biriktirebilmişim. hedef 35 yaşımda biraz da riskli yatırımlar sonucunda gerekli pasif geliri sağlamak ardında istifayı basıp istanbul'u terk etmek.
  
  2023 eylül editi: istanbul'dan kurtuldum :) yaş 32 oldu. hedeflediğim miktarın yüzde 18,5'ine gelebilmişim.
  2024 şubat editi: hedefin yüzde 32'sindeyim.
• kendi içinde de üçe ayrılan bir hareket. fat fire, lean fire ve son olarak coast fire. fat ve lean, retire early bölümüne hizmet etse de coast fire daha ziyade financial indepedence bölümüne hizmet eder.
  
  fat fire için emekli olmaya karar verdiğiniz günden itibaren 25 sene için her yıl ne kadar harcamak istiyorsanız onu biriktirirsiniz. örneğin emekli olduğunuzda hiçbir lüksünüzden kısmak istemiyor ve aynı yaşam tarzınızı sürdürmek istiyorsanuz. bu durumda bir yıl içinde diyelim ki ortalama 150 bin tl harcıyorsunuz. o zaman emekli olmaya karar verdiğiniz gün banka hesabınızda 25 x 150 = 3.7 milyon bulunmalı.
  
  lean fire içinse emekliliğinizde lüks sizin için öncelik değildir. örneğin yurtdışına seyahat etmeseniz de olur, arabayı ikinci el alırsınız hatta hiç almasazsınız olur biter. çalıştığınız zamanla karşılaştırınca giderlerinizi kısmak sorun değildir sizin için. yılda ortalama 60 bin tl harcayarak yaşamayı planlıyorsunuz. o zaman da emekli olmaya karar verdiğiniz gün, banka hesabınızda 25 x 60 = 1.5 milyon bulunmalı.
  
  gördüğünüz gibi hem fat fire hem de lean fire da öncelikli olan erken emeklilik. ikisi arasında tek fark planlanan yıllık harcama miktarı.
  
  coast fire'da ise dediğim gibi financial independence ön planda. kişi yine emeklilik için birikim yapar ama bunu bir yerde durdurur. diyelim bu kişi 1 milyon biriktirip emekli olmak istiyor. burada yıllık faizi de hesaba katarak belli bir miktara ulaştıktan sonra birikim yapmayı durduruyor. biriktirdiği para o emekli olmak istediği yaşa gelene kadar faizle artıp 1 milyona ulaşıyor. yani kişinin burada çok da erken emekli olmak gibi bir hayali yok. finansal bağımsızlık kazanıp daha rahat etmek istiyor sadece.
  
  bu işin kendi içinde üçe bölünmesi cidden çok iyi oldu. böylece farklı gelirlerdeki insanlara da hitap edebilecek duruma geldi. çünkü ortalama geliri olan bir insanın normal şartlar altında fat fire'a ulaşması olası değildi. üst gelire sahip kişiler ancak genç yaşta o birikimi ve yatırama ulaşabiliyorlardı. şimdi orta gelire sahip kişiler de isterlerse erken emeklilik için birikim ve yatırım yapabilecek.
• 6-7 yıldır takip ettiğim; 2 yıldır da hayatımı şekillendirirken en fazla etkilendiğim akımdır.
  
  başlangıçta felsefe kafama yattı ama mental olarak hazır değildim, doğduğumdan beri kapitalist sistem içinde yaşıyorum ve düşüncesizce para harcamak oldukça keyifli geliyordu. ^{* * *}
  
  hem hayat tarzı değişiklikleri hem de finansal disiplin konusunda aile olarak çok iyi bir yere geldik kısa sürede. zaten aylık/yıllık bütçe tutuyorduk, şimdi yapmamız gereken tek şey gereksiz gördüğümüz, harcamaları kesmekti; kolayca yaptık. ancak bunlar sizi ancak bir yere getirebiliyor. neden? çünkü bir üçüncü dünya ülkesinde yaşıyoruz.
  
  ilk okuduğumda hiç kafamda yer etmemiş ama geçende early retirement extreme kitabını tekrar elime karıştırdığımda önsözünde şöyle bir şey yazdığını farkettim:
  
  "while this book is somewhat us-centric in its examples, the methods should work in any developed country with a market economy."
  
  adam baştan peşin peşin söylemiş zaten, "sen ey ortadoğulu; bu iş sana göre değil" diye. örneğin bu işi türkiye'de yapmak istersen:
  
  ~ maaşın yatar türk lirası ama bir bakarsın dolar cinsinden geçen aykinden 15% daha az yatmış.
  
  ~ kenara koyup biriktireyim dersin, türk lirası biriktirsen değer kaybedecek, dolar alsan berat^* vergisi vereceksin.
  
  ~ hadi dolar biriktirdin diyelim, ne yapacaksın o dolarla? elin amerikalısı fransızı ingilizi borsaya güvenli endeks fonlarına yatırıyor parasını, hadi bakalım sen yatırabilecek misin borsa istanbul'a?
  
  ~ millet çatır çatır tartışıyor, "güvenli para çekme oranı 4% mü 3.50% mi 3.25% mi?" diye; ulan sen önümüzdeki ayı öngöremiyorsun bu ülkede, 20-30-40 yıllık projeksiyonları neye göre yapacaksın?
  
  ~ barista fire diye bir konsept var; ulan burda starbucks işçisi haftada 60 saat çalışıyor, nasıl yapacaksın?
  
  daha say say bitmez; özetle bu işi türkiye'de yapmak (namuslu bir şekilde) gelişmiş ülkelerde yapmaktan 3, 4 kat daha zordur. girişmek isteyen olursa bilsin istedim.
• bu olayi uzun zamandir (basligi acan birisi olarak) dusunmuyordum. zira emekli olunca ne yapacagim sorusuna cevap veremeyen birisiydim.
  
  yavas yavas ise fikir kafama yatmaya basladi. bunun onemli bir nedeni covidden dolayi gelecegimi cok daha fazla dusunmem, gecmisimde yaptigim seyleri gozden gecirmem oldu.
  
  her bir birey farklidir, benim kafa yapim hep; bir daha mı geleceğiz dünyayakafasindaydi.
  
  gecmisimi ve gelecegimi sorgulayinca, buldugum en onemli sey; su noktadan sonra xyz'yi yapmak bunun icinde para lazim, demedigimi gorup anladim.
  
  luksun, fazla paranin sonu yok. onemli olan bireyin, kendi limitlerini anlayip; hala elde etmek istedigi finansal olarak onu zorlayacak birseyin olup olmadigini ogrenmesi.
  
  her gun cebinize 100 tl nin girdigini dusunun; karsinizda 10 liralik birsey duruyor. olay o 10 liralik seyi almak degil; veya cebinizden 10 liranin eksilmesi de degil. sahiplik hissinin cokta onemli birsey olmadigini anlamak.
  
  bunu nasil anladigim falan cokta onemli degil her birey farklidir sonucta. ozet gecersem, hem minimalist hemde maksimalist bir sekilde yasadim. her ikisinin de iyi ve kotu yanlari var. (bkz: minimalist yaşam tarzı)
  
  gelelim simdi asil fire olayina. evet basligin dogru hali aslinda financial ındependence, retire early olmaliydi. o virgul cok ama cok onemli bir anlami var. re kismini atalim ve financial independence yani finansal ozgurluge odaklanalim. zira ben bu sekilde dusunuyorum. retire early kismi yani erken emeklilik bu isin meyvesini yeme yonetemlerinden sadece bir tanesi!
  
  bu model/dusuncede emekli olmaniza gerek yok. maksat finansal ozgurlugunuzu kazanmak.
  
  4% luk kurali da dusunmenize gerek yok bu noktada. zira 4% sadece rastgele bir rakam. cokta onemli bir sayi degil.
  
  finansal ozgurlugu tanimlarsak; sizi rahata ulastiran, belli bir safety net iniz olacak bir durum halinde olmaniz. tanimlama yapmakta iyi degilimdir. ornek vereyim:
  
  maasiniz 10 bin lira olsun, fakat 3 bin lira ile gecinebileceginizi bilin. 3 bin lira ile hayatinizi eger idame ettireceginize inaniyorsaniz ve bunu kendinize ispatlayabildiyseniz, sizi finansal ozgurluge ulastiracak rakam 3 bin lira olabilir. belki istanbul'da belki de londra' da yasiyorsunuz isin o kismi onemli degil; belki 3 bin lira ile gecinmek icin uygun sehir degil buralari; fakat 3 bin lira ile rahat gecinebileceginiz yerler biliyorsaniz iste buralari sizin icin ozgurluk alanidir.
  
  tekrar maasiniza geri donelim; 10 bin lira kazanirken; pasif bir sekilde 3 bin lira gelir elde etmeye basladiniz. iste o noktada hayatiniza farkli bir anlam gelecektir (oyle umuyorum bende o noktaya gelemedim hala). zira isinizde devam edebilirsiniz; fakat etmek istemezseniz de veya kovulursaniz veya baska bir durum olusursa, sizi rahat bir sekilde bekleyen baska bir hayatiniz var. o hayatinizi arka planda kurdunuz. iste finansal ozgurluk bu mentaliteye ulasabilmektir. o noktadan sonra hayatin stresi de azalacaktir. en kotu durumda isten kovulup, sakatlandiginizda bile size para gelecegini ve ona gore hayatinizi idame ettireceginizi biliyorsunuzdur.
  
  iste finansal ozgurlugun tanimi ve ornegi budur. o miktari bir sekilde olcebilmeniz gerekiyor, kimisi icin bu meblag ayda 2 bin lira, kimisi icin 20 bin lira, kimisi icinse 20 bin dolar. herkesin durumu farkli.
  
  ikinci yapacaginiz sey ise, biraz finansal okuryazarlık bilginizi arttirip; paranizi nasil bir sekilde yatiracaginizi arastirip, o aylik meblaya ulasabilmek.
  
  ucuncu yapacaginiz sey ise, bu plani dogru duzgun yapmaniz, ayda bana 3000 lira lazim; 5000 lirayi xyz ye yatirdim seklinde olmaz.
  
  her ay a, b, c ye yatirim yapacagim bunlarin aylik getirisi 50 lira olacak bunu 60 ay (5 yil) boyunca tekrarlayacagim o noktadan sonra aylik 3000 lira gelirim olacak; seklinde planlamak.
  
  plani yaparken 4% kurali onemli degil diyorum fakat; mal varliginizin mutlaka degerini koruyup enflasyon karsisinda erimemesi gerekiyor. yani faize parayi attim, ana paraya dokunmayip faizi yedim; mantigiyla yapmayin. gumlersiniz. bunu zaten biraz finansal okuryazarlik bilgisine sahip olanlar rahatlikla anlayacaktir.
  
  ozetle emekli olma dusunceniz olmasa bile, finansal ozgurluk kismi bile yeterli olan dusunce ve uygulamadir.
• there is no doubt that it's most amazing independence against the capitalism
• parayla zamanın satın alındığınin en büyük kanıtlarindandir.
• turkiye'de kulturel yozlasmadan midir bilmiyorum ama bro konseptleri ilgi patlamasi yasiyor, cogu da belki karsilastirma hatasi belki de ceviri hatasi gibi nedenlerde dogru anlasilmiyor.
  
  hayatimda tanidigim en fire insan annemdi. simdi artik 67 yasinda ve biraz saldi ama mantikli bir gerekce olmadikca harcama yapmamak yeni bir konsept degil ki... lakin bakiyoruz su an, adam guya fire basliginda ama hala "cok bir sey istemiyorum ama kendime bir drone almak isterim, motorlu maket uçak, çiftlik evi gibi mütevazi bir evim olsun isterim" ulan dunyanin en sig tuketim fantezilerinde yasiyorsun, senin neyine fire mire. dua et babadan mal kalsin yoksa isin zor. neyse konuya geri donersek bence annemin en buyuk avantaji zamaninda internet olmamasiydi. turkiye'ye her turlu ithal malin gelmedigi bir donemde yetisti, haliyle tuketim durtuleri hic o kadar cosmadi.
  
  "ortadoguda imkansiz" falan yazilmis. ha sunu anlasaydin birader. birim para teorisi hayranlarinin yasadigi "obvious" farkindaliklardan biri de bu sanirim. yahu elbette ki 1 lira 1 dolardan daha az sey satin alacak ve elbette ki turkiye'de 35 yasinda calismayi birakamaycaksin. bunlarin haber degeri yok ki. nerden cikti habire bu kendini amerika'yla avrupa'yla kiyaslama fikri, niye bu kadar moda... herhalde bunu da internetin elestirelligi eksik kullamina yorabiliriz.